Naziści honorowymi obywatelami Elbląga?

Często słyszę od kogoś, że Adolf Hitler jest honorowym obywatelem Elbląga. Nic dziwnego skoro nawet w internecie jest taka informacja. W końcu jest, czy był? Chciałabym wiedzieć, czy nasze miasto rozprawiło się z tym raz na zawsze - pyta Czytelniczka info.elblag.pl.

W wielu miastach, leżących przed 1945 rokiem w granicach Trzeciej Rzeszy, m.in. w Gdańsku, Olsztynie i Szczecinie Adolf Hitler otrzymał honorowe obywatelstwo. Taka sytuacja miała miejsce również w Elblągu. Oprócz Adolfa Hitlera tytuł ten nadano w naszym mieście również Hermannowi Goeringowi i Josephowi Goebbelsowi. To historia, o której dziś wielu elblążan nie pamięta. Jednak nazwiska wszystkich trzech nazistów znajdziemy np. w spisie honorowych obywateli Elbląga w artykule dotyczącym naszego miasta w Wikipedii. 
 

Wiem, że Elbląg ma swoją historię, że po II wojnie światowej po raz kolejny znalazł się w granicach państwa polskiego. Myślę jednak, że z pewnymi sprawami powinniśmy rozprawić się raz na zawsze. Tym bardziej że w internecie nadal możemy przeczytać, że Hitler ma tytuł honorowego obywatela Elbląga -  córka zwróciła mi na to uwagę

- mówi pani Anna, mieszkanka Elbląga. 
 

Pytanie w tej sprawie skierowaliśmy do Ratusza. Zdaniem władz Elbląga sprawa jest już rozwiązana. Potwierdza to opinia prawna, którą przesłała nam rzeczniczka prezydenta Elbląga Joanna Urbaniak.  

Należy jednoznacznie i kategorycznie stwierdzić, że brak jest podstaw prawnych do odebrania przez obecną Radę Miejską tytułu Honorowego Obywatela Elbląga osobom, którym zostały nadane przed 1945 rokiem, w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W tym czasie Elbląg nie był miastem polskim, a jednocześnie nie ma ciągłości prawnej pomiędzy funkcjonującą administracją państwową a gminą obecnie istniejącą. Rzeczpospolita Polska nie jest następcą prawnym Rzeszy Niemieckiej, a zatem akty prawne wydane przez organy administracji Elbinga posiadają jedynie walor historyczny

- podkreśla Patryk Ogórek, radca prawny. 
 

Swoją opinię opiera na aktach prawnych. Jak podkreśla, kwestia odebrania tytułów honorowych obywateli miast polskich nadanych przed rokiem 1945 nie jest sprawą nową. Przykładowo 1 marca 2007 roku ówczesny poseł Karol Karski zwrócił się do Prezesa Rady Ministrów z interpretacją w sprawie honorowych obywateli miast polskich, którzy swoje tytuły otrzymali przed 1945 r. W odpowiedzi sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, działając z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, wyjaśnił, że w ocenie ministerstwa nie ma podstaw prawnych do przyjęcia ciągłości prawnej pomiędzy obecnymi gminami polskimi a niemieckimi gminami, które w latach 30. XX wieku nadawały honorowe obywatelstwo wyżej wymienionym osobom, dodaje.

Tego rodzaju akty prawne podjęte zostały w ramach innego państwa, w oparciu o inne uregulowania prawne w nim obowiązujące. W odpowiedzi wskazano również, że na mocy art. 31 ust.1 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym rady gmin zostały zobowiązane do uchwalenia i ogłoszenia w terminie do 31 grudnia 1990 r. wykazu aktów prawa miejscowego, wydanych przez rady narodowe i terenowe organy administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego przed dniem wejścia w życie tej ustawy i nadal obowiązujących na obszarze tych gmin. Zgodnie z art. 31 ust. 4 cytowanej ustawy akty prawa miejscowego niezamieszone w ww. wykazach tracą moc z dniem ogłoszenia wykazów.

Taki wykaz aktów w odniesieniu do Gminy Miasto Elbląg został opublikowany w uchwale Rady Miejskiej w Elblągu z dnia 28 grudnia 1990 r. W wykazie tym nie znalazły się żadne akty prawne nawiązujące do uchwał w przedmiocie nadania tytułu Honorowego Obywatela Elbląga przed 1945 rokiem. Co prawda w mojej ocenie wykaz mógł obejmować jedynie uchwały nadane przez polskie organy administracji działające na terenie miasta. Wynika to wprost z cytowanego wyżej art. 31 ust 1 ustawy, a nie obecnego państwa Rzeszy Niemieckiej. Niemniej jednak wskazana regulacja potwierdza brak ciągłości pomiędzy obecnie istniejącymi gminami a poprzednimi na danym obszarze. Taka ocena zawarta została również w przywołanej powyżej odpowiedzi administracji sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji

- wyjaśnia Patryk Ogórek.  
 

NJ