Co zmieniło się w roku 2019? Nowe przepisy ZUS-owskie

W 2019 roku weszły w życie trzy ważne zmiany w przepisach ubezpieczeniowych. Od stycznia br. przedsiębiorcy mogą korzystać z „małego ZUS”, od marca ruszył program „Mama 4+”,czyli rodzicielskie świadczenie uzupełniające, a od października osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji mogą ubiegać się o świadczenie 500+ dla niesamodzielnych.

„Mały ZUS”

Od stycznia 2019 r. drobni przedsiębiorcy mogą opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne uzależnione od przychodu. Nową ulgę wprowadziła ustawa z 20 lipca 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę. Uprawnia ona do opłacania niższych składek na ubezpieczenia społeczne. Nie dotyczy natomiast składki zdrowotnej. Niższe składki przedsiębiorca będzie mógł opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Składki, jakie zapłaci, będą mieścić się w przedziale pomiędzy składkami preferencyjnymi a pełnymi składkami.

- Mały ZUS umożliwił osobom prowadzącym działalność zaoszczędzi

nawet kilkaset złotych miesięcznie. Przedsiębiorcy, którzy nie korzystali z „małego ZUS” w 2019, a kontynuują prowadzenie tej działalności, mają czas do 8 stycznia 2020 r. aby zgłosić się do „małego ZUS” – informuje Katarzyna Krupicka, rzecznik regionalny ZUS województwa podlaskiego. Taki sam termin dotyczy przedsiębiorców, którym z końcem grudnia zakończy się okres preferencyjnych składek.

Jak zgłosić się do „małego ZUS”

Zgłoszenie do „małego ZUS” wymaga rejestracji do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się od 0590 albo od 0592. Osoby, które korzystały z tej ulgi w 2019r., chcą nadal z niej korzystać i spełniają warunki, nie muszą ponownie zgłaszać się do ubezpieczeń. Składają jedynie formularz ZUS DRA cz. II lub ZUS RCA cz. II z ustaloną na 2020 r. podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Dokumenty te płatnik składa razem z kompletem rozliczeniowym za styczeń 2020 r. (odpowiednio w terminie do 10.02 lub 17.02).

Kalkulator pomoże w obliczeniach

Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnił na stronie internetowej eskladka.pl specjalny kalkulator, który pomoże przedsiębiorcom obliczyć podstawę wymiaru składek za styczeń 2020 roku. Dzięki temu prowadzący firmę sprawdzą, czy mogą skorzystać z „małego ZUS”. Od 2 stycznia przedsiębiorcy będą mogli obliczyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za styczeń 2020 r. w programie Płatnik. A od 8 stycznia będzie to możliwe w również na Platformie Usług Elektronicznych ZUS oraz www.zus.pl

Przypomnijmy:

Mały ZUS to oferta między innymi dla tych, którzy prowadzili swoją działalność gospodarczą
w poprzednim roku, przez co najmniej 60 dni, a przychód z tej działalności nie przekroczył 30-krotności minimalnego wynagrodzenia z roku poprzedniego (w 2018 r. była to kwota 63 tys. zł). W 2019 roku minimalne wynagrodzenie wynosiło 2250 zł, a trzydziestokrotność tej kwoty to 67 500 zł. Jeśli przedsiębiorca prowadził firmę krócej niż rok, to limit przychodów należy wyliczyć proporcjonalnie do czasu prowadzonej działalności. Aby skorzystać w danym roku z „małego ZUS”, trzeba prowadzić działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub innych przepisów szczególnych.

Z „małego ZUS-u” nie mogą skorzystać osoby, które:

1. w poprzednim roku prowadziły działalność gospodarczą krócej niż 60 dni, tj. podlegały ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia tej działalności krócej niż 60 dni;

2. rozliczały się w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT;

3. podlegały ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako twórca, artysta, wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej);

4. spełniają warunki do opłacania preferencyjnych składek, tj. składek od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia (osoby te będą mogły skorzystać z małego ZUS nie wcześniej niż po ustaniu tego okresu); 

5. wykonują dla byłego bądź obecnego pracodawcy to, co robiły dla niego, jako pracownik
   w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.

„Mama 4 plus”

Ustawa o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym „Mama 4 plus” weszła w życie 1 marca i wywołała duże zainteresowanie. W województwie warmińsko-mazurskim prawie 4 tys. złożono wniosków o jego przyznanie. Najwięcej wniosków dotyczy grupy wiekowej 60-69 lat, ale wśród wnioskodawców jest też 11 mam w wieku 90-99 lat. Wnioski o świadczenie złożyło również 8 ojców.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające może być przyznane matce, która urodziła i wychowała lub wychowała, co najmniej czworo dzieci, a w przypadku jej śmierci albo porzucenia dzieci lub długotrwałego zaprzestania wychowanie dzieci – ojcu. Dzieci nie muszą być biologiczne, mogą być adoptowane bądź współmałżonka. O świadczenie mogą ubiegać się osoby, które nie posiadają niezbędnych środków do życia i osiągnęły wiek emerytalny. W przypadku kobiet to 60 lat, mężczyzn – 65 lat.  Dodatkowe kryteria aby otrzymać świadczenie to obywatelstwo polskie lub prawo pobytu. Trzeba także mieszkać w Polsce.

Jaka będzie wysokość świadczenia

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające jest przyznawane w takiej wysokości, aby łącznie z pobieraną emeryturą czy rentą nie przekroczyło kwoty minimalnej emerytury, która od 1 marca wynosi 1100 zł brutto.

Oznacza to, że osoba, która spełnia warunki wymagane do przyznania świadczenia i:

• nigdy nie pracowała i nie ma prawa do emerytury lub renty -  może uzyskać prawo do świadczenia
  w kwocie 1100 zł.

• pobiera emeryturę lub rentę w kwocie niższej niż wysokość najniższej emerytury -  może mieć przyznane rodzicielskie świadczenie uzupełniające w wysokości dopełnienia do kwoty najniższej emerytury. Na przykład, jeśli obecnie pobieramy świadczenie w wysokości 800 zł, zostanie ono podwyższone  o 300 zł, czyli do 1 100 zł. Osoby, które mają obecnie świadczenie wyższe niż emerytura minimalna,  nie będą mogły skorzystać z rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego

Jak i gdzie złożyć wniosek

Wnioski można składać w placówkach ZUS lub KRUS (w przypadku osób legitymujących się okresami ubezpieczenia rolniczego). Wniosek powinien zawierać m.in. dane osobowe, pesel lub nr dowodu osobistego bądź paszportu, datę urodzenia, miejsce zamieszkania, wskazanie świadczenia, o które się ubiegamy i sposób jego wypłaty oraz podpis. Do wniosku należy dołączyć: akty urodzenia dzieci lub orzeczenia sądu o powierzeniu sprawowania pieczy zastępczej, numery PESEL dzieci oraz oświadczenie o sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej oraz innych okolicznościach niezbędnych do przyznania świadczenia. Należy też zaznaczyć czy posiadało się przerwy w wychowywaniu dzieci, jak długie oraz podać ich przyczynę. Gdy wnioskodawcą jest ojciec trzeba podać także datę śmierci matki lub ich porzucenia przez nią. Okoliczności przedstawione w oświadczeniu mogą być potwierdzone np. zaświadczeniami z urzędu skarbowego czy urzędu gminy.

Świadczenia mogą nie otrzymać osoby, które zostały pozbawione władzy rodzicielskiej lub miały ją ograniczoną, nie mogły wychowywać dzieci, ponieważ były np. w zakładzie karnym, oraz osoby, które posiadają emeryturę lub rentę w wysokości co najmniej najniższej emerytury.

500 plus dla niesamodzielnych

1 października weszła w życie ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. W województwie warmińsko-mazurskim blisko 20 tys. złożyło już wniosek do ZUS o świadczenie 500+ dla niesamodzielnych. To prawie 62 proc. z szacunkowej liczby uprawnionych do tego świadczenia

O świadczenie mogą wystąpić osoby pełnoletnie, mieszkające w Polsce, które są niezdolne do samodzielnej egzystencji. Jednym z podstawowych kryteriów otrzymania świadczenia jest posiadanie orzeczenia o niesamodzielności. Muszą je mieć również seniorzy, którzy ukończyli 75-ty rok życia i z racji wieku ZUS z automatu przyznał dodatek pielęgnacyjny do emerytury lub renty. Osoby, które nie mają takiego orzeczenia, po złożeniu wniosku o świadczenie zostaną skierowane na badanie do lekarza orzecznika ZUS.

Świadczenie uzupełniające będzie przysługiwało w wysokości nie wyższej niż 500 zł, przy czym łączna kwota tego świadczenia i innych świadczeń finansowanych ze środków publicznych nie może przekroczyć 1600 zł. Na przykład: osoba, która ma emeryturę, czy rentę z tytułu niezdolności do pracy w wysokości 1400 zł brutto, uzyska świadczenie uzupełniające w kwocie 200 zł.

Co się liczy do dochodu

Do kryterium dochodowego są brane pod uwagę prawie wszystkie świadczenia stałe finansowane ze środków publicznych, m.in. emerytury, renty, świadczenia przedemerytalne, świadczenia z pomocy społecznej. Istotne są także świadczenia emerytalno-rentowe z zagranicy. Przy obliczaniu dochodu, nie są do niego wliczane świadczenia o charakterze jednorazowym, np. zasiłki socjalne lub zasiłek pogrzebowy, a także zasiłek pielęgnacyjny, ani dodatki (np. dodatek kombatancki), dochody z pracy, renty cywilnoprawne, a także - w niektórych przypadkach - renta rodzinna. Do dochodu nie jest wliczana renta rodzinna przyznana po zmarłym rodzicu osobom, które stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub przed ukończeniem 25 lat w przypadku kontynuowania nauki.

Konieczny wniosek

Aby otrzymać świadczenie, trzeba złożyć wniosek w instytucji, która wypłaca emeryturę lub rentę, czyli ZUS, KRUS lub w zakładach emerytalno-rentowych (w przypadku służb mundurowych). Osoby, które nie mają emerytury lub renty, dokumenty składają w ZUS. Również do ZUS wniosek o świadczenie uzupełniające składają osoby, które są uprawnione do świadczeń emerytalno-rentowych w ZUS i w innym organie rentowym, ale to ZUS wypaca dodatek pielęgnacyjny. Wniosek o 500 plus dla niesamodzielnych można złożyć w każdym momencie. Należy jednak pamiętać, wypłata nastąpi od pierwszego dnia miesiąca w którym złożono wniosek.

Osoby, które nie mają orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, powinny do wniosku dołączyć dokumentację medyczną oraz inne dokumenty mające znaczenie dla wydania orzeczenia, np. kartę badania profilaktycznego, dokumentację rehabilitacji leczniczej lub zawodowej oraz zaświadczenie o stanie zdrowia.

Katarzyna Krupicka